Czym jest FSDN?

Od 2025 roku unijny system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych FADN (z ang. Farm Accountancy Data Network) został przekształcony w sieć danych dotyczących zrównoważenia gospodarstw rolnych FSDN (z ang. Farm Sustainability Data Network).

Farm Sustainability Data Network (FSDN) to unijne badanie, którego celem jest coroczne gromadzenie danych z gospodarstw rolnych i ściśle nawiązuje do FADN, który od 60 lat jest  jedynym i unikalnym źródłem danych mikroekonomicznych zbieranych co roku z próby około 80 tys. gospodarstw, co reprezentuje 3,7 miliona gospodarstw i 90% produkcji rolniczej w Unii Europejskiej.

FSDN, będący kontynuacją FADN, pozwoli zarówno na szczegółową ocenę sytuacji produkcyjno-ekonomicznej gospodarstw rolnych, jak również dostarczy niezbędnych danych środowiskowych i społecznych do monitorowania poziomu zrównoważenia rolnictwa Unii Europejskiej oraz do sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi rolnictwo Unii Europejskiej.

FSDN, podobnie jak FADN, będzie odgrywał kluczową rolę w kreowaniu, monitorowaniu i ocenie Wspólnej Polityki Rolnej. Jednocześnie dostarczy danych niezbędnych w analizie i rozwoju sektorów rolnych w państwach członkowskich Unii Europejskiej jako całości w wymiarze ekonomicznym, społecznym i środowiskowym.

Wdrożenie FSDN otwiera nowe możliwości szerszej analizy wyników gospodarstw rolnych w obszarze zrównoważonego rozwoju. Podkreślić należy również znaczenie FSDN w zakresie wypracowania metod gromadzenia danych w oparciu o już istniejące bazy danych, np. administracji publicznej (interoperacyjność baz danych) i wkładu w rozwój systemu benchmarkingu, tj. porównywania wyników danego gospodarstwa z wynikami innych gospodarstw.

 Kluczowe założenia systemu FSDN:

• dobrowolne uczestnictwo rolników w FSDN, ponadto państwa członkowskie są zobowiązane do opracowania planu zachęt dla rolników do udziału w FSDN,
• dane nie mogą być wykorzystywane do celów kontroli administracyjnych(np. ARiMR) oraz do celów kontroli podatkowych (np. US),
• zakres zbieranych danych obejmuje trzy wymiary zrównoważonego rozwoju(ekonomiczny, środowiskowy, społeczny).
• maksymalizacja wykorzystania zebranych danychz gospodarstw rolnych w myśl zasady „gromadź dane raz i wykorzystaj wielokrotnie” – zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla rolników i Ośrodków Doradztwa Rolniczego poprzez dostęp Agencji Łącznikowej do innych krajowych baz danych,
• Komisja Europejska wspiera państwa członkowskie w procesie przekształcenia FADN w FSDN(wkład finansowy UE na utworzenie i obsługę FSDN).

Kto uczestniczy w systemie?

Początkowo w systemie uczestniczyły gospodarstwa z 6 państw założycielskich. W miarę kolejnych rozszerzeń Unii Europejskiej, przybywało uczestników systemu. Obecnie system FSDN funkcjonuje w 27 państwach członkowskich i ponad 70 tysiącach gospodarstw. Za realizację FSDN odpowiedzialne są Agencje Łącznikowe w poszczególnych państwach.

Funkcję Agencji Łącznikowej odpowiedzialnej za realizację zadania FSDN w Polsce będzie nadal pełnił Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy. Z kolei dane z gospodarstw rolnych będą zbierane za pośrednictwem wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego.

 Jakie dane są gromadzone w ramach FSDN?

Zakres dotychczas gromadzonych danych w ramach FADN dotyczy zagadnień produkcyjno-ekonomicznych (np. powierzchnia upraw, liczba zwierząt, wartość aktywów, wartość produkcji, kosztów). Od 2025 roku wspomniany zakres danych uzupełniony zostanie o zmienne środowiskowe i społeczne. W związku z tym w ramach FSDN od 2025 roku gromadzone będą m.in. dane dotyczące zarządzania gospodarstwem rolnym pod kątem praktyk rolniczych, nawozów naturalnych, wody, energii, integracji rynku, a w kolejnych latach będą to również dane dotyczące zużycia środków ochrony roślin w kontekście kalkulowania ilości substancji aktywnej, jak również dane w zakresie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych.

Podstawa prawna

Podstawowe, obowiązujące przepisy prawne regulujące funkcjonowanie FSDN w Polsce:

Ustawa z dnia 7 marca 2025 r. o unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN) Dz.U. 2025 poz. 368

Podstawowe, obowiązujące przepisy prawne Wspólnoty regulujące funkcjonowanie FSDN:

• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1217/2009z dnia 30 listopada 2009 r.
  ustanawiające sieć zbierania danych rachunkowych o dochodach i działalności gospodarczej gospodarstw rolnych we Wspólnocie Europejskiej

Rozporządzenie obejmuje zmiany wprowadzone Rozporządzeniem (UE) 2023/2674 w zakresie przekształcenia sieci zbierania danych rachunkowych gospodarstw rolnych (FADN) w sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN).

• Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 2024/1417z dnia 13 marca 2024 uzupełniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1217/2009 ustanawiające sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych o przepisy dotyczące corocznego określania dochodów, przeprowadzania analizy zrównoważenia gospodarstw i dostępu do danych do celów badawczych, oraz uchylające rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1198/2014.
• Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) nr 2024/2746z dnia 25 października 2024 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1217/2009 ustanawiającego sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych i uchylające rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/220.

Źródło informacji – www.fadn.pl