Sympozjum Agroturystyczne Innowacyjność w turystyce wiejskiej a nowe możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich

W dniach 15-17 września 2015 r. w Korytnicy odbyło się XVI Sympozjum Agroturystyczne poświęcone  innowacyjności w turystyce wiejskiej. Celem  Sympozjum była wymiana poglądów, osiągnięć i doświadczeń   w zakresie tematu „Innowacyjność w turystyce wiejskiej a nowe możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich”

,   obejmującego następujące zagadnienia szczegółowe:

W Sympozjum wzięli udział przedstawiciele wszystkich środowisk angażujących się w rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej w Polsce tj. nauki, doradztwa, stowarzyszeń agroturystycznych, Lokalnych Grup Działania, Lokalnych i Regionalnych Organizacji Turystycznych, administracji państwowej i samorządowej.

W trakcie Sympozjum zwrócono uwagę na ewolucję produktów turystycznych, w których powstawaniu nie uczestniczył początkowo odbiorca, natomiast obecnie jego rola jest istotna w tym zakresie. Obecnie turyści znudzeni standardowymi atrakcjami turystycznymi oczekują odmienności , a więc specyficznej atmosfery,  kuchni i różnorodności kulturowej. Jednakże pomimo zapotrzebowania na dużą dozę przeżyć w turystyce wiejskiej innowacje z tym związane powinny być wprowadzane z rozwagą, z poszanowaniem ochrony krajobrazu, ochrony środowiska przyrodniczego i społecznego. Komercjalizacja oferty turystycznej powinna się dokonywać w odpowiedni sposób, bez zatracania specyficznej atmosfery danego miejsca. „Innowacyjne utowarowienie polega na nowych formach konsumpcji starych walorów, które nabierają nowych znaczeń”. Jako przykład takiego zrównoważonego podejścia podano Ekomuzeum „Izerska Wieś”. Z kolei przykładem typowego produktu turystycznego w którym wykorzystano spójność tematyczną, wiejskość, przygotowanie szkoleniowe, określone kryteria członkowstwa i współpracę między uczestnikami jest „Ogólnopolska sieć zagród edukacyjnych”.

Tworzenie wiosek tematycznych należy również do innowacji w turystyce wiejskiej. Innowacje mogą być zarówno produktowe (wiejskie SPA w Hołownie), marketingowe (kreowanie takich zdarzeń i atrakcji, żeby media same chciały o tym  informować), organizacyjne (turystyka oparta na społeczności, tworzona przez społeczność), procesowe (np. przygotowywanie mieszkańców wsi do prowadzenia zajęć w wiosce tematycznej – nie w procesie tradycyjnych zajęć, ale metodą uczenia się w konkretnych, realnych sytuacjach). Wioski tematyczne to nie tylko wykorzystanie lokalnego potencjału, ale również przykład turystyki opartej na społeczności i tworzone przez społeczność.

Czy wiejskość sama w sobie może być atrakcyjna? Czy wiejskość jest wartością? W czasie, gdy większość terenów wiejskich zmienia swój charakter i zaczyna przypominać podmiejskie osiedla, a produkcja rolna koncentruje się w dużych gospodarstwach rolnych, zaczyna brakować typowego wiejskiego krajobrazu. Kształtowanie wiejskiego krajobrazu na podobieństwo miasta sprawia, że coraz więcej ludzi szuka ładu przestrzennego, krajobrazu atrakcyjnego przestrzennie, a jednocześnie ogólnie dostępnego  i bogatego kulturowo. W niektórych krajach, np. w Wielkiej Brytanii wieś stanowi dobro narodowe, zatem „wiejski krajobraz i ład społeczny jest wspierany  w zamian za wkład w utrzymanie porządku społecznego. Jest to przypadek polityki tożsamości w Unii Europejskiej. Wieś staje się wówczas wzorcem odnowy społecznej. Nadaje się jej rolę strażnika wartości ekologicznych i kulturowych będących spuścizną minionych i dziedzictwem przyszłych pokoleń”. Ta tęsknota za tradycyjną wsią i jej dziedzictwem kulturowym jest częściowym wytłumaczeniem fenomenu wiosek tematycznych, ekowiosek, parków, zagród edukacyjnych i osiedli-skansenów.

Nowością w ofercie turystycznej na terenach wiejskich są ogrody pokazowe (turystyka ogrodowa). W krajach Europy zachodniej ta forma turystyki ma już swoją historię, u nas dopiero się rozwija, chociaż z prezentowanych w czasie sympozjum ogrodów część jest dopiero na etapie budowania swojej marki, a część jest wysoko wyspecjalizowanym produktem turystycznym. Świadczy o tym przyznawanie właścicielom ogrodów nagród za najlepszy produkt turystyczny. W 2014 r  na Targach Regionów i Produktów Turystycznych wyróżniono Ogrody Tematyczne Hortulus w Dobrzycy jako unikatowy produkt turystyczny.

Trendem rozwijającym się na wiejskim rynku turystycznym jest turystyka kulinarna. Dzisiejszy turysta jest coraz bardziej zainteresowany nie tylko zwiedzaniem miejsc, zabytków, ale również smakowaniem i poznawaniem żywności charakterystycznej dla danego regionu. Jest to dodatkowa atrakcja turystyczna, wykorzystywana również w tworzeniu wyjazdów przez biura podróży. W odpowiedzi na wzrost zainteresowania lokalną kuchnią powstają nowe szlaki kulinarne. Szlaki są złożonym produktem turystycznym, ponieważ obejmują nie tylko oznakowaną trasę i dobrane tematycznie miejsca, ale także inne składowe m.in. imprezy kulinarne (np. Święto Smażenia i Degustacji Powideł – Powidlaki w Krzeszowie), warsztaty kulinarne, usługi noclegowe czy przewodnickie, mapy, pamiątki, przewodniki. Przykłady szlaków to m.in. Szlak Oscypkowy, Szlak Karpia „Bielska Kraina”, „Szlak Jadła Mazurskiego” , Szlak „Smaki Bieszczadów”, „Sandomierski Szlak Jabłkowy”.

Wizyty studyjne w trakcie sympozjum korespondowały z tematyką wykładów. Uczestnicy mogli wybrać jedną z trzech wizyt studyjnych: po Ziemi Sandomierskiej, Ponidziu lub Górach Świętokrzyskich. W czasie trwania wizyt mieli możliwość zapoznania się ze szlakami (m.in. Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego, Świętokrzyskiej Kuźni Smaków, Szlaku Winiarskiego) na których leżą gospodarstwa agroturystyczne, ekologiczne, pszczelarskie, winnice, restauracje, zagrody edukacyjne, gospodarstwa rybackie, ośrodki edukacyjno-muzealne. Właściciele obiektów zgodnie podkreślali, że uczestnictwo we wspólnym przedsięwzięciu przynosi korzyści i zwiększa ilość turystów w regionie.

Opracowano na podstawie materiałów: PAN Komitet Przestrzennego zagospodarowania Kraju „Innowacyjność w turystyce wiejskiej a nowe możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich” pod red. W.Kamińskiej