We wrześniu dobiegł końca projekt AgrofossilFree, który swoją tematyką obejmował Strategie i Technologie na rzecz europejskiego rolnictwa niskoemisyjnego. Projekt był realizowany w ramach Programu Ramowego Unii Europejskiej Horyzont 2020 przez szesnastu partnerów z kilku państw europejskich (Grecja, Polska, Włochy, Hiszpania, Niemcy, Irlandia, Dania, Belgia, Holandia). Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli oraz Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach to uczestnicy projektu reprezentujący Polskę.
Od października 2020 r. prowadzono działania, których celem była wymiana doświadczeń dotyczących wdrażania OZE oraz praktyk poprawiających efektywność energetyczną w gospodarstwach. W ramach projektu prowadzono różnorodne działania obejmujące badania stanu wiedzy i opinii na temat rolnictwa niskoemisyjnego, jak również działania upowszechniające wiedzę na temat innowacyjnych praktyk energooszczędnych oraz odnawialnych źródeł energii w rolnictwie.
W ramach diagnozy stanu wykorzystania OZE i praktyk energooszczędnych w rolnictwie przeprowadzono badania ankietowe z rolnikami dotyczące stosowania tych rozwiązań w gospodarstwach oraz ich opinii na ten temat. Ponadto przeprowadzono również wywiady z ekspertami ds. odnawialnych źródeł energii, którzy zwrócili uwagę na działania ograniczające inwestorów tj. niestabilne przepisy prawne. Według ekspertów rozwój OZE w Polsce będzie dużym wyzwaniem, natomiast stwarza on ogromną szansę, gdyż może przyczynić się do redukcji cen energii, a z pewnością wpłynie na ograniczanie zanieczyszczeń środowiska. Obszary wiejskie dysponują dużym, lecz niewykorzystanym potencjałem w zakresie rozwoju OZE. Otwarte przestrzenie są idealnym miejscem do rozwoju energetyki rozproszonej, na dużych połaciach dachów można montować panele, gospodarstwa rolne produkują ogromne ilości biomasy, którą można wykorzystać.
W 2020 r. przeprowadzono cykl warsztatów regionalnych dotyczących praktyk energooszczędnych i efektywnego zarządzania składnikami pokarmowymi w produkcji polowej oraz innowacyjnych rozwiązań w hodowli bydła mlecznego. Uczestnikami warsztatów byli rolnicy, przedstawiciele firm prywatnych, instytutów, stowarzyszeń, uczeni wyższych, doradcy rolniczy oraz przedstawiciele instytucji: ośrodków badawczych, stacji chemiczno-rolniczej. Warsztaty składały się z części wykładowej, w ramach której odbywały się prelekcje dotyczące tematyki warsztatów oraz bardzo ciekawej części dyskusyjnej. Na każdym z warsztatów prezentowane były rozwiązania dotyczące innowacyjnych technologii, aplikacji wykorzystywanych w rolnictwie precyzyjnym. Poruszano tematy związane z wykorzystaniem praktyk energooszczędnych, w tym rolnictwa zrównoważonego. Podczas dyskusji rolnicy zgłaszali problemy z rosnącymi cenami energii i środków produkcji, mało stabilnym rynkiem, niepewnością zbytu płodów rolnych i brakiem siły roboczej. W małych gospodarstwach produkcja mleczarska staje się nieopłacalna, duże gospodarstwa mają problem z rozdysponowaniem nawozów naturalnych, co jest niekorzystne dla środowiska. Ponadto skomplikowane narzędzia w postaci programów, aplikacji, mimo wielu korzyści często okazują się problematyczne w obsłudze i konieczna jest pomoc doradców. Rolnicy też jasno wskazali na problem z często zmieniającymi się przepisami prawnymi oraz brakiem systemowych rozwiązań dotyczących rozwoju OZE na wsi.
W ramach projektu zbierano również informacje na temat innowacyjnych działań wspierających efektywność energetyczną w gospodarstwach rolnych. Powstała platforma AgEnergy, gdzie rejestrowane są dostępne nowoczesne strategie i technologie służące ograniczeniu zużycia paliw kopalnych w rolnictwie. Jest to platforma wymiany wiedzy i doświadczeń, dostępnych technologii i działań ograniczających wykorzystanie energii z paliw kopalnych w rolnictwie. Może to być narzędzie przydatne dla rolników, które pozwoli na znalezienie rozwiązań umożliwiających wprowadzenie praktyk energooszczędnych w swoich gospodarstwach.
Ciekawym przedsięwzięciem była również realizacja krótkiego filmu na temat maszyny GB Hybrid skonstruowanej przez Marcina Gryna (rolnika z Zamojszczyzny) oraz Mateusza Bendera (inżyniera i projektanta). Jest to hybryda głębosza i agregatu do uprawy pasowej. Konstrukcja maszyny stała się rozwiązaniem zauważonego przez pana Marcina problemu w uprawie bezorkowej z korzenieniem się roślin i brakiem składników pokarmowych w głębszych warstwach gleby. Po nawiązaniu współpracy z przedsiębiorcami z Zamościa rozpoczęła się seryjna produkcja maszyn. W uprawie bezorkowej wykorzystanie maszyny generuje same korzyści takie jak oszczędność wody, polepszenie struktury gleby, ograniczanie liczby wykonywanych zabiegów.
W czasie trwania projektu odbyły się liczne spotkania, warsztaty, webinaria obejmujące dyskusje panelowe z udziałem uczestników projektów, rolników, przedstawicieli firm. Podczas podsumowania projektu w Brukseli przedstawiono szereg zaleceń z zakresu polityki, stanowiących zestawienie wniosków wyciągniętych w ramach projektu. Wprowadzenie tych zaleceń w życie pozwoli na zmniejszenie zależności od paliw kopalnych i rozwinięcie rolnictwa bezemisyjnego w krajach UE.
Katarzyna Kozak