W przypadku sprzedaży niektórych towarów ustawodawca określił szczególne zasady rozliczania podatku VAT należnego. Polegają one na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy towaru ze sprzedawcy na nabywcę, który staje się również podmiotem uprawnionym do odliczenia podatku naliczonego od tej transakcji. Mechanizm ten ma zastosowanie do towarów wskazanych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT.
Zgodnie z przepisami ustawy o VAT obowiązującymi do końca czerwca br. podatnik musiał spełniać warunki wynikające z art. 17 ust. 1 pkt. 7 ustawy:
a) dokonującym dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (ze względu na wartość nie-przekraczającą kwoty 150.000 zł),
- nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15,
c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt. 2 (przewidzianym dla towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT, od nabycia/importu/wytworzenia których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego).
W przypadku zastosowania zasady odwrotnego obciążenia dostawca towaru jest zwolniony z obowiązku odprowadzenia podatku należnego z tego tytułu do urzędu skarbowego. Dokonaną sprzedaż wykazuje on w deklaracji VAT w poz. 31 jako dostawę towarów, dla których podatnikiem jest nabywca. Sprzedawca podaje jedynie wartość netto dostawy w deklaracji za ten okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu tej dostawy. Ponadto jest on zobowiązany do wystawienia faktury z dodatkową informacją: „odwrotne obciążenie" (art. 106e ust. 1 pkt. 18 ustawy o VAT), niezawierającej stawki i kwoty podatku (art. 106e ust., 4 pkt. 1 ustawy).
Nabywca towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia rozlicza podatek należny z tytułu dokonanej transakcji. W przypadku nabywcy przy odliczeniu podatku naliczonego związanego z tą dostawą towarów ma zastosowanie art. 86 ust. 10 ustawy o VAT. Zgodnie z treścią tego artykułu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do danej transakcji.
Zmiany w zakresie mechanizmu odwrotnego obciążenia
Od 1 lipca 2015 r. weszły w życie zmiany do ustawy o VAT wynikające z ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 605).
Rozszerzenie zakresu towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia
Odwrotnym obciążeniem zostały objęte dodatkowo następujące towary:
- „Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej" (PKWiU 24.33.20.0),
- „Złoto inwestycyjne w rozumieniu art. 121 ustawy", bez względu na symbol PKWiU,
- „Metale nieszlachetne platerowane srebrem oraz metale nieszlachetne, srebro lub złoto, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu - wyłącznie złoto o próbie 325 tysięcznych lub większej, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu" (PKWiU ex 24.41.50.0),
- „Aluminium nieobrobione plastycznie" (PKWiU 24.42.11.0),
- „Cynk nieobrobiony plastycznie" (PKWiU 24.43.12.0),
- „Nikiel nieobrobiony plastycznie" (PKWiU 24.45.11.0).
Ponadto, mechanizmem odwrotnego obciążenia objęto m.in.: telefony komórkowe, w tym smartfony, komputery przenośne takie jak: tablety, notebooki, laptopy, konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem - z wyłączeniem części i akcesoriów (poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy o VAT).
W przypadku sprzedaży towarów (wymienionych w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy) laptopów, komputerów, telefonów, w tym - smartfonów, konsoli do gier wideo, itp. mechanizm odwrotnego obciążenia będzie stosowany tylko wówczas, gdy łączna wartość towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji przekroczy 20.000 zł netto (art. 17 ust. 1c ustawy).
Za jednolitą gospodarczo transakcję uznawać się będzie transakcję objętą umową, bez względu na to, ile dostaw będzie realizowanych w ramach tej umowy, nawet jeżeli będą one dokonane na podstawie odrębnych zamówień i wystawionych faktur. Za taką transakcję będzie się również uznawało transakcję obejmującą więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, będą odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie elektroniką.
Mechanizm odwrotnego obciążenia stosowany będzie tylko w sytuacji, gdy nabywcą towarów wymienionych w załączniku nr 11 ustawy będzie podatnik VAT czynny.
Zgodnie z nowym art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, podatnikami będą również podmioty nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, jeżeli łącznie spełnione będą trzy warunki:
- dokonującym ich dostawy będzie podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie będzie zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
- nabywcą będzie podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany, jako podatnik VAT czynny,
- dostawa nie będzie objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt. 2 lub art. 122.
Obowiązek składania krajowych informacji podsumowujących
Podatnicy dokonujący dostaw towarów dla których podatnikiem jest nabywca – czynny podatni VAT od 1 lipca br. będą mieli obowiązek składania w Urzędach Skarbowych zbiorczych informacji o dokonanych dostawach towarów oraz świadczonych usługach. Informacje podsumowujące w obrocie krajowym składane będą za okresy rozliczeniowe, w których powstał obowiązek podatkowy, w terminach przewidzianych dla złożenia przez podatnika deklaracji podatkowych, czyli w terminie do 25 dnia miesiąca następującym po każdym okresie rozliczeniowym.
Krystyna Laskowska