W trosce o środowisko naturalne i zdrowie człowieka duży nacisk kładzie się na ograniczenie stosowania w rolnictwie nawozów mineralnych oraz chemicznych środków ochrony roślin. Większość fungicydów stosowanych w zwalczaniu chorób roślinnych jest jednak nadużywana w praktyce.
Obecnie na świecie zużywa się ok. 53 mld ton nawozów NPK. Duża część tych nawozów wskutek wymywania trafia do rzek i innych zbiorników wodnych, co powoduje zanieczyszczenia w tym eutrofizację wód. Stosowanie nawozów mineralnych zaburza żyzność gleb, procesy biologiczne oraz zmniejsza zatrzymywanie wody w glebie. Sytuacje te doprowadziły do nagromadzenia się szkodliwych substancji w środowisku naturalnym. Biologiczna kontrola oferuje znaczne korzyści i można ją określić jako przyjazną dla środowiska. Wprowadzenie na większą skalę metod biologicznych, może ograniczyć stosowanie związków chemicznych w rolnictwie. Bionawozy zastosowane na nadziemną część roślin, korzenie lub nasiona stymulują naturalne procesy roślin, są korzystne dla efektywnego wykorzystania składników pokarmowych i zwiększenia tolerancji na suszę, a także opóźniają procesy starzenia się roślin.
W Polsce 70% gruntów to gleby kwaśne i bardzo kwaśne. Niewłaściwe stosowanie nawozów azotowych powoduje zakwaszenia gleb, jak też dramatyczny spadek zawartości materii organicznej. Natomiast nadmierne nawożenie doprowadza do zmęczenia i zachwiania równowagi składników pokarmowych w glebie oraz straty produkcji roślinnej nawet do 30%.
Bionawozy są to nawozy biologiczne, preparaty na bazie surowców pochodzenia organicznego, zawierające aminokwasy, cukry, witaminy, fitohormony, enzymy oraz makro i mikroelementy. Często zawierają mikroorganizmy, korzystnie wpływające na wzrost i plonowanie roślin a także metabolity mikroorganizmów. Jak działają bionawozy? Wpływają na efektywne pobieranie i wykorzystywanie składników mineralnych z gleby, stymulują procesy fotosyntezy, przyczyniają się do zwiększenia i poprawy jakości plonów o walory pro-zdrowotne a także wpływają na aktywność enzymatyczną i procesy bio-fizyko-chemiczne zachodzące w rizosferze. Korzyści jakie możemy uzyskać z zastosowania bionawozów to większa tolerancja stresu suszy w uprawach roślin ogrodniczych. Zwiększenie odporności roślin na patogeny glebowe oraz przyspieszenie rozkładu resztek roślinnych a także możliwość wykorzystania kompostów w biologicznej ochronie roślin.
Ważnym czynnikiem wpływającym na biologiczne oddziaływanie kompostów jest skład chemiczny kompostowanej masy, ponieważ odpowiednie warunki środowiskowe mają ogromne znaczenie dla selekcji i rozwoju pożytecznych mikroorganizmów odpowiedzialnych za antagonistyczne oddziaływanie kompostów. Ich praktyczne zastosowanie może mieć wpływ nie tylko na ograniczenie stosowania pestycydów, ale na ogólną poprawę struktury, wodochłonności i urodzajności gleb.
Reasumując maleje powierzchnia użytków rolnych, na jednego mieszkańca Ziemi w 1950r. na jedną osobę przypadało 0,5 ha użytków rolnych, natomiast w 2020 roku jest to 0,2 ha na osobę. Zawartość próchnicy w glebach Polski wynosi 0,5-3,2%, a średnio dla Polski 1,5%. Niska zawartość materii organicznej w glebach spowodowana jest warunkami klimatycznymi, glebowymi oraz intensywnością rolnictwa w ostatnich 30 latach. Zawartość próchnicy w glebie spadła o 40%. Natomiast średnia zawartość węgla organicznego w glebach Polskich to 2,2%. Według norm Komisji Europejskiej, zawartość materii organicznej poniżej 3,5% prowadzi do ich stepowienia, zaś spadek poniżej 1,7% poprzedza pustynnienie takich obszarów, co powoduje konieczność rekultywacji gleb. Erozja wodna zagraża prawie 30% terytorium Polski, a erozja wietrzna zagraża około 28% gruntów rolnych w Polsce.
Od tego roku w płatnościach bezpośrednich w ramach ekosystemu możemy skorzystać z Biologicznej ochrony upraw i uzyskać dodatkową płatność w wysokości 90EUR/ha. Rolnik, który wyraża chęć skorzystania z tego pakietu ekosystemu zobowiązuje się do zastosowania zabiegu ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka i przekazanie do ARIMR do 31 sierpnia imiennego dowodu zakupu, zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy zastosowany zostanie zgodnie z wymaganiami wskazanymi w etykiecie co najmniej jeden zabieg ochronny przy użyciu środku, o którym mowa powyżej, a mimo to eliminacja agrofaga okazała się nieskuteczna, płatność przyznawana będzie do powierzchni upraw trwałych, gruntów ornych i drzew owocowych w systemie rolno-leśnym na TUZ a także obowiązek prowadzenia rejestru zabiegów agrotechnicznych.
Anna Szymanek