AMONIAK W KURNIKACH

Amoniak jest bezbarwnym gazem, o odczynie zasadowym produkowanym przez bakterie rozkładające substancje organiczne zawierające azot. Głównym źródłem amoniaku na świecie i w kraju jest rolnictwo. Ponad 70% emisji tego gazu pochodzi z odchodów zwierzęcych. Amoniak to najczęściej występująca domieszka gazowa w powietrzu w pomieszczeniach drobiarskich, niezależnie  od tego czy są one przeznaczone dla dużych stad, czy też dla niewielkiej liczby drobiu. Powstaje wtedy, gdy ściółka ma wilgotność od 17 do 19%, przy czym, przy 30% wilgotności staje się toksyczny.

U drobiu grzebiącego i wodnego azot w pomiocie występuje w formie kwasu moczowego, który rozkłada się w wyniku działania drobnoustrojów i enzymów. Ulatnianie się amoniaku powoduje znaczące straty azotu. Stężenie amoniaku w budynku inwentarskim dla drobiu zależy od temperatury powietrza, wilgotności powietrza, jakości paszy, obsady zwierząt, typu i jakości ściółki  oraz sprawnie działającej  wentylacji i sposobu cyrkulacji powietrza. Największe stężenie amoniaku jest zwykle nocą. Najmniej znajduje się go w pomieszczeniach otwartych z dostępem do wybiegów.

Szkodliwość amoniaku

Podrażnienia błon śluzowych dolnych i górnych dróg oddechowych, stany zapalne oczu, objawiające się lekkim zaczerwienieniem, łzawieniem, opuchlizną powiek oraz porażenia to najczęściej występujące problemy związane z występowaniem amoniaku w kurnikach. Amoniak zwiększa podatność ptaków na choroby wirusowe i bakteryjne. U ptaków zauważa się nerwowe zachowanie, potrząsają głową, ocierają o skrzydła i chowają ją pod nie z powodu światłowstrętu. Wykazano działanie gazu na zaburzenia rozwoju drobiu oraz odżywiania, nie piją i nie jedzą.

U drobiu nieśnego następuje opóźnienie dojrzałości płciowej, zmniejsza się nieśność, obniża się masa jaj, ulega pocienieniu skorupa, obniża się wylęgowość. Amoniak przy nawet niewielkim stężeniu w powietrzu może dostać się do treści jaj i spowodować wzrost pH białka, czy zmianę barwy żółtka. Przy bardzo wysokim stężeniu amoniaku zostaje podrażniony układ nerwowy.

Ograniczenie emisji amoniaku

 W celu zmniejszenia emisji amoniaku należy utrzymywać ściółkę w stanie suchym, jej właściwości chłonne zależą od materiału który jest na nią przeznaczony. Należy zwracać uwagę by nie dochodziło do nadmiernego zużycia wody, a przede wszystkim czy instalacja wodna lub poidła funkcjonują prawidłowo, tj. czy woda z nich nie wycieka. Konieczne jest także zapewnienie właściwych warunków termicznych i wilgotnościowych, tzn. ogrzewania i wentylacji.

Metody żywieniowe (redukcja azotu w odchodach zwierząt):

1.Obniżanie poziomu białka ogólnego w dawce pokarmowej;

2.Stosowanie pasz o wysokiej wartości białka i dobrej jego strawności ;

3.Stosowanie dodatków paszowych( syntetyczne aminokwasy, enzymy, substancje antybakteryjne);

4.Prawidłowy stosunek aminokwasów (głównie lizyny) do energii metabolicznej;

5.Prawidłowe wykorzystanie norm żywienia zwierząt;

6.Preparowanie pasz (poprawa strawności i higieny pasz);

7.Zwiększenie wartości energetycznej paszy ( w utrzymaniu pastwiskowym zwierząt).

Amoniak może być neutralizowany poprzez dodawanie do ściółki dodatków mineralnych np. glinokrzemianów lub surowców huminowych. Do glinokrzemianów należy bentonit, zmniejsza wilgotność ściółki i emisję amoniaku w kurnikach nawet do 30%. Dobrym dodatkiem do ściółki są również surowce huminowe, tj. torf i węgiel brunatny ze względu na kwaśny odczyn i dobre właściwości sorpcyjne. Zahamowanie powstawania amoniaku można również uzyskać poprzez stosowanie promieniowania ultrafioletowego, jonizacji ujemnej powietrza, specjalnej wentylacji mechanicznej z recyrkulacją.

Silny, negatywny wpływ amoniaku w kurniku wymaga wręcz przeciwdziałania powstawania tego gazu. Dobry klimat od początku produkcji to lepszy stan zdrowia drobiu i wyższa wydajność produkcji. Ograniczenia jego powstawania w produkcji drobiu będzie niosło za sobą podniesienie opłacalności produkcji. Ekonomiczny wpływ obecności amoniaku to wyższe koszty produkcji i niższe wyniki produkcji.

Katarzyna Guzek