Wapń to jeden z podstawowych składników, który decyduje nie tylko o żywieniu roślin ale przede wszystkim ma zasadniczy wpływ na glebę poprzez oddziaływanie na jej strukturę i możliwość pobierania składników przez roślinę. Dzięki wapnowaniu uzyskujemy zmianę odczynu gleby, co powoduje lepszą przyswajalność składników plonotwórczych (azot, fosfor, potas, mikroelementy), które dostarczone zostały wraz z nawozami. Ponadto redukowane jest toksyczne oddziaływanie np. glinu i następuje aktywizacja mikroorganizmów glebowych. Właściwy odczyn gleby jest szczególnie istotny dla obecności roślin motylkowatych w runi.
Zapotrzebowanie na wapń motylkowatych jest wysokie. Trawy zawierają od 0,4 do 0,8% Ca a motylkowate od 0,9 do 1,5 % Ca. Zwyżka plonu w wyniku wapnowania może wynosić nawet 25%. Ponadto właściwy odczyn gleby warunkuje efektywność procesu symbiozy z bakteriami glebowymi wiążącymi wolny azot z powietrza. Zakwaszanie gleb w warunkach Polski jest procesem ciągłym, który spowodowany jest wymywaniem tego składnika, wynoszeniem Ca z plonem i stosowaniem nawozów zakwaszających glebę. Do takich nawozów należy najczęściej stosowana na użytkach zielonych saletra amonowa.
Dawki
Potrzeby wapnowania są określane na podstawie analiz glebowych. Ustalana jest dawka wapna w przeliczeniu na tlenek wapnia (CaO) w zależności od rodzaju gleby i jej kwasowości.
Potrzeby wapnowania gleb użytków zielonych w zależności od pH.
|
Potrzeby wapnowania |
Gleby |
Przybliżona dawka |
|
|
mineralne |
organiczne |
||
|
Konieczne |
do 5,0 |
do 4,0 |
3,5 |
|
Potrzebne |
5,1-5,5 |
4,1-4,5 |
2,5 |
|
Wskazane |
5,6-6,0 |
4,6-5,0 |
1,5 |
Optymalny odczyn gleby w skali pH dla większości roślin łąkowych waha się w przedziale od 5,5 do 6,5. Wapnowanie użytków zielonych jest wskazane gdy pH na glebach mineralnych wynosi poniżej 5,5, a na glebach organicznych (torfowych i torfowo-murszowych) 5,0.
Na użytkach zielonych jedyną zalecaną formą wapna jest wapno węglanowe. Dobrze jeżeli oprócz wapnia zawiera jeszcze Mg, który często jest pierwiastkiem deficytowym na użytkach zielonych ze względu na duże zapotrzebowanie roślin łąkowych na ten składnik. Aby określić ilość wapna węglanowego potrzebnego do poprawy odczynu należy podzielić zalecaną dawkę CaO przez zawartość procentową CaO w wapnie węglanowym.
Obecne w handlu nawozy węglanowe - wapniowe i wapniowo-magnezowe zawierają od 28 do 50% CaO. Zawartość magnezu w nawozie wapniowo-magnezowym również się różni i zwykle wynosi od 8 do 20 % MgO. Dlatego kupując wapno nie zawsze należy kierować się ceną ponieważ istnieje duże zróżnicowanie w zawartości składników czynnych. Ponadto ważną rzeczą na którą należy zwrócić uwagę jest stopień rozdrobnienia (zmielenia) wapna. Im nawóz drobniejszy tym większą tworzy powierzchnię styku z cząsteczkami gleby i działa szybciej. Przy dobrym rozdrobnieniu efektywne działanie wapna ujawnia się już po 0,5 roku a przy słabym rozdrobnieniu po około 2-3 latach lub jest całkowicie niezauważalne.
Termin
Optymalny termin wapnowania użytków zielonych jest inny niż na gruntach ornych. Zaleca się wykonanie tego zabiegu w okresie jesiennym lub późnojesiennym, koniec października do połowy listopada. Czyli w momencie kiedy kończy się wegetacja roślin. Wapnowania gleby nie należy łączyć ze stosowaniem nawożenia organicznego. W wyniku reakcji chemicznych może następować ulatnianie się związków azotu do atmosfery, wymywanie do wód gruntowych i powierzchniowe zakwaszenie gleby. Wapnowanie gleb użytków zielonych należy przeprowadzać co 4-5 lat.
Dariusz Krzywiec
LODR Końskowola