Zmiany klimatu w ostatnich latach przybierają na sile: długotrwałe susze, intensywne opady deszczu, powodzie, huragany. Obecnie trudno nie zgodzić się z naukowcami bijącymi na alarm. Niekorzystne zmiany dotykają wszystkich dziedzin naszego życia. Jednak to rolnictwo wydaje się być największą ofiarą zawirowań, jednocześnie będąc sektorem, który w dużym stopniu przyczynia się do powstania problemu.
Za zmiany klimatu obwinia się wzrost stężenia gazów cieplarnianych. W przypadku rolnictwa największe znaczenie odgrywa emisja podtlenku azotu N2O, metanu CH4 , oraz dwutlenku węgla CO2, pochodzącego z wielu źródeł, szczególnie ze spalania paliw kopalnych w procesach produkcyjnych. Globalnie uważa się, że rolnictwo, leśnictwo i inne formy użytkowania ziemi są odpowiedzialne za ¼ emisji gazów cieplarnianych.
Obecnie z uwagi na mechanizację większości prac polowych, intensywne nawożenie, degradację naturalnych pochłaniaczy CO2 (drzewa, gleba, woda), duże ilości energii zużywane w produkcji pod osłonami oraz w produkcji zwierzęcej, poszukuje się praktyk i rozwiązań, które zmniejszyłyby oddziaływanie rolnictwa na zmiany klimatu.
Dotychczas rolnictwo nie było postrzegane jako odbiorca innowacyjnych technologii w zakresie energetyki. Produkcja rolna nie była uważana za jednego z głównych konsumentów energii i producenta gazów cieplarnianych. Czynnikiem limitującym były też bardzo wysokie koszty instalacji takich rozwiązań. Należy jednak zaznaczyć, że w większości sektorów gospodarki innowacyjne systemy ograniczające emisję są od wielu lat z powodzeniem stosowane.
Projekt AgroFossilFree „Strategies and technologies to achieve a European Fossil-energy-free agriculture” („Strategie i technologie na rzecz europejskiego rolnictwa niskoemisyjnego”) realizowany w ramach Programu Ramowego Unii Europejskiej Horyzont 2020 ma na celu identyfikację działań, technologii, oraz poziomu badań na temat wykorzystania strategii i technologii w ograniczaniu zużycia paliw kopalnych w rolnictwie. W ramach projektu stworzona będzie platforma wymiany wiedzy i doświadczeń, dostępnych technologii i działań ograniczających, lub w dłuższej perspektywie, eliminujących wykorzystanie energii kopalnej w szeroko rozumianej produkcji rolniczej. Dzięki projektowi dostępne nowatorskie rozwiązania w zakresie czystej energii znajdą zastosowanie w praktykach rolniczych. Przegląd i ocena dostępnych praktyk ułatwią rolnikom znalezienie rozwiązań odpowiadających ich specyficznym potrzebom, co przyczyni się do ograniczenia wykorzystania paliw kopalnych w rolnictwie.
Technologie i strategie wolne od energii kopalnej (FEFTS) wpisują się w założenia przyjętego przez Komisję Europejską „Nowego Zielonego Ładu”, oraz Strategii „Od pola do stołu”, których głównymi celami jest ograniczenie wpływu rolnictwa na zmiany klimatu oraz zapewnienie neutralności klimatycznej. Mają służyć rozwojowi i większemu wykorzystaniu w rolnictwie czystej energii, w tym odnawialnych źródeł energii (OZE), technologii o większej efektywności energetycznej, biopaliw, narzędzi elektronicznych, rolnictwa precyzyjnego, metod rolnictwa konserwującego.
Korzyści wynikające z wdrażania FEFTS są związane z czystszą i bardziej wydajną produkcją, co skutkuje korzyściami ekonomicznymi, agronomicznymi i środowiskowymi. W zależności od prowadzonej produkcji: polowej, zwierzęcej czy pod osłonami, energia jest szeroko wykorzystywana w celu utrzymania odpowiedniego poziomu produkcji. Projekt AgroFossilFree zajmie się badaniem zapotrzebowania i wykorzystania energii w rolnictwie, umożliwiając rolnikom optymalizację produkcji rolnej.
Martyna Próchniak