W ramach realizacji operacji własnej z Planu Operacyjnego KSOW na lata 2018-2019 w zakresie SIR, Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli zorganizował w dniach 18-20 września 2018 r. wyjazd studyjny do województwa podkarpackiego pt. „Zakładanie plantacji winorośli. Uprawa winogron, produkcja wina, soków – alternatywą dla lubelskich rolników”.
Głównym celem projektu jest podniesienie wiedzy oraz nabycie doświadczenia w zakresie zakładania winnic oraz pozyskanie nowych kontaktów wśród rolników, doradców, przedsiębiorców z terenu województwa lubelskiego. Położenie geograficzne Lubelszczyzny sprzyja powstawaniu winnic na naszym terenie. Uprawa winogron oraz produkcja win i soków z winogron jest produkcją mało znaną wymagającą rozpowszechnienia wśród osób szukających alternatywnych źródeł dochodu z gospodarstwa wiejskiego. Dodatkowo Lubelszczyzna jest bardzo atrakcyjna turystycznie. Na terenie województwa funkcjonuje do 400 gospodarstw agroturystycznych oferujących różne atrakcje i usługi dla gości. Ciekawym kierunkiem rozwoju może być enoturystyka czyli turystyka wzbogacona o czynnik winiarski– zwiedzanie winnic, wizyty w miejscach produkcji wina, uczestnictwo w imprezach związanych z winem – festyny, biesiady, degustacje. Powoli na terenie Lubelszczyzny powstają małe winnice do celów własnych, które chcą rozwijać produkcję w zakresie win i soków z winogron. Lecz w dalszym ciągu istnieje ogromna potrzeba dalszego doskonalenia się, zapoznania się z nowymi technologiami uprawy i pozyskiwania fachowej wiedzy oraz wymiany doświadczeń z innymi plantatorami.
Podczas wizyty na podkarpaciu rolnicy, doradcy i przedsiębiorcy, uczestniczyli w seminarium nt. uprawy winogron, produkcji wina, soków, przeprowadzonym przez eksperta-wiceprezesa Stowarzyszenia Winiarzy Podkarpacia. Pan Dariusz Rosół na podstawie doświadczeń i praktyki zdobytej we własnej winnicy, opowiedział o najważniejszych kwestiach związanych z wyborem siedliska, doborem odmian i założeniem winnicy, uprawą, zbiorem i przerobem winogron, produkcją oraz oceną wina. Pan Dariusz rozpoczynał w 2002 roku od amatorskich nasadzeń, stopniowo powiększył powierzchnię winnic do prawie 2 hektarów. W roku 2010 porzucił długoletnią pracę w korporacji i oddał się w zupełności produkcji wina, został profesjonalnym winiarzem. Wina weszły do oficjalnego obrotu. Nazwane są imionami członków rodziny – wina białe imiona żeńskie, wina czerwone i różowe imiona męskie. Jest pierwszym i jak dotąd jedynym producentem wina mszalnego w Polsce. Na winnicę składają się dwie lokalizacje - Winnica w Aleksandrowie – Przeworsk (większa) i Winnica na Białobrzeżkach (mniejsza).
Ciekawa jest również historia winiarstwa na podkarpaciu. Jeszcze nie tak dawno na Podkarpaciu winorośl rosła jedynie w przydomowych ogródkach, przy płotach, murach i na stodołach. Odmiany te nie nadawały się jednak do wyrobu dobrej jakości wina. Tak było aż do 1982 r., kiedy Roman Myśliwiec założył winnicę „Golesz” w Jaśle. Początkowo posadził kilka rzędów krzewów przywiezionych z Węgier i Słowacji, ale jak się okazało, nie wszystkie z tych odmian sprawdziły się w podkarpackim klimacie. Rozpoczął więc okres licznych podróży po sąsiednich krajach, odwiedzania instytutów winiarskich i wyszukiwania odpowiednich odmian do polskiego klimatu. I to właśnie pojawienie się w uprawie nowych odmian, tzw. mieszańców złożonych było podstawą późniejszego rozwoju podkarpackiego winiarstwa. W 2003 r. z pomocą w propagowaniu winiarstwa przyszli samorządowcy. To właśnie na Podkarpaciu, dzięki współpracy Podkarpackiego Urzędu Marszałkowskiego, Polskiego Instytutu Winorośli i Wina i Związku Gmin Dorzecza Wisłoki w Jaśle powstał pierwszy, na taką skalę w Polsce, program szkoleniowy „Podkarpackie winnice". Pilotażowy program realizowany był w latach 2004-2006. Blisko 160 zainteresowanych winiarstwem osób z Podkarpacia wzięło udział w szkoleniach teoretycznych i praktycznych, krajowych i zagranicznych. Odwiedzili małe gospodarstwa winiarskie na Węgrzech, w Austrii i na Morawach, przeszli też kurs enologiczny w szkole winiarskiej w Silberbergu w Austrii. Koordynatorem merytorycznym programu był Roman Myśliwiec. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Już w trakcie realizacji projektu założono na Podkarpaciu około 40 winnic, dziś jest ich już ponad 150 i wciąż powstają nowe. Uwzględniając wysokie koszty założenia winnicy i uruchomienia przetwórstwa oraz istniejące utrudnienia prawne, to dużo. Uczestnicy szkoleń przeprowadzonych w ramach programu „Podkarpackie winnice” założyli w 2006 r. Stowarzyszenie Winiarzy Podkarpacia. Rok później opracowano kolejny program, będący kontynuacją zrealizowanych już zadań – „Na winiarskich ścieżkach Podkarpacia”. Marszałek Województwa Podkarpackiego i tym razem sfinansował program. Do jego realizacji włączyło się Stowarzyszenie Winiarzy Podkarpacia. Zwieńczeniem obu zrealizowanych programów jest Podkarpacki Szlak Winnic. Wzorem krajów winiarskich, organizowane są cyklicznie Międzynarodowe Dni Wina w Jaśle, pokłosie projektu „Podkarpackie winnice”. Wystawcy z kilku krajów europejskich prezentują swoje wina i regiony. Swoje oferty przedstawiają także importerzy i producenci specjalistycznego sprzętu winiarskiego. Dodatkową atrakcją corocznych imprez są degustacje potraw kuchni regionalnej, a także prezentacje starych, zanikających już zawodów rzemieślniczych. Od kilkunastu lat możemy jednak pochwalić się pierwszą i od razu niezwykle interesującą odmianą polskiego pochodzenia, która dobrze sprawdza się, jako źródło surowca do produkcji wina. To Jutrzenka, biała odmiana, którą drogą krzyżowania wyhodował w Winnicy Golesz w Jaśle Roman Myśliwiec. Jak widać i w tej dziedzinie Podkarpacie znów jest i pozostanie już na zawsze pionierskie. Po 10 latach nieprzerwanych prac hodowlanych i testów, w 1998 r. uzyskano pierwsze wino z Jutrzenki. Od razu zachwyciło degustatorów, a nowa odmiana wzbudziła spore zainteresowanie i nadzieje. Od tamtej pory Jutrzenka testowana była i jest nadal w wielu winnicach, staje się coraz bardziej poszukiwana i ceniona, chętnie wykorzystywana w profesjonalnej produkcji winiarskiej. W ocenie polskich winiarzy i degustatorów Jutrzenka wyrasta na ,,narodową” odmianę winorośli.
Podkarpacie to dziś największy i najprężniej rozwijający się region winiarski w Polsce. Potwierdzają to statystyki organizowanego od kilku lat przez Polski Instytut Winorośli i Wina oraz Magazyn Wino, Konwentu Polskich Winiarzy, największej i najbardziej prestiżowej imprezy winiarskiej w Polsce. Degustatorzy i krytycy winiarscy zgodnie podkreślają, że w podkarpackich winach wyraźnie czuć region, mają rozpoznawalny styl i co najważniejsze, są powtarzalne. Jak pokazuje wieloletnia działalność pierwszego na Podkarpaciu winiarza i bazujących na jego doświadczeniu kolejnych pasjonatów, winorośl można tu uprawiać i to z dużym powodzeniem. Podkarpackie wino już jest znane i uznane, jako regionalny wyróżnik. Doskonale współgra także ze strategią rozwoju i promocji województwa, jako ekologicznie czystego, rolniczego, a zarazem innowacyjnego regionu.
Podczas wyjazdu odbyły się 4 wizyty studyjne w winnicach leżących na Podkarpackim Szlaku Winnic:
- Winnica Rodziny Steckich powstała w miejscowości Węgierka, 22 km od Jarosławia. Położona jest na malowniczym stoku Pogórza Dynowskiego. Obecnie zajmuje ok. pół hektara, docelowo ma być dwa razy większa. W ciszy i spokoju można podziwiać piękne widoki, cieszyć się z możliwością obcowania z naturą i podziwiać rosnące w równych rzędach winne krzewy. Z uwagi na ostry klimat postawiono na odporniejsze odmiany: Seyval Blanc, Muskat, Jutrzenka, Aurora, Bianca, Sibera, Johanniter, Pinot Gris, Hibernal i Solaris. Czerwone wino robią z: Marechal Foch, Leon Millot, Rondo, Regent, Roesler. Właściciele produkują wina wytrawne, półwytrawne – białe, różowe i czerwone. Istnieje możliwość konsumpcji, zwiedzania, degustacji, zakupu na miejscu.
- Winnica Węgrzyn zajmuje prawie 1,5 ha. Rośnie tam 19 odmian: Rondo, Jutrzenka, Marechal Foch, Aurora, Sibera, Alden, Leon Millot, Serena, Heridan. Na terenie winnicy znajdują się trzy źródła z wodą mineralną. Wino produkowane jest w pojemnikach ze stali nierdzewnej włoskich producentów oraz tłoczone przez prasy śrubowe własnej konstrukcji. Organizowane są degustacje, jest możliwość zakupu wina.
- Winnica Łany powstała w 2007 roku w miejscowości Biała na powierzchni ok. 0,5 ha, na zboczu góry o stoku południowo-zachodnim i wysokości od 260 do 280 m n.p.m. Właściciel Bogdan Kasperek na stoku przygotował 3 tarasy o powierzchni od 10 do 20 arów. Wśród uprawianych odmian są: Redent, Marechal Foch, Acolon, Solaris, Jutrzenka, Seyval Blanc, Johaniniter, Phoenix, Hibernal i Blanca. Tuż obok znajduje się niewielka pasieka, kolejna pasja właściciela winnicy. Na odwiedzających winnicę duże wrażenie robi trzypoziomowa piwnica na wino. Poszczególne jej komory, wydrążone kaskadowo w zboczu góry, zajmują łącznie ponad 100 m². Gospodarz przyjmując enoturystów oprowadza ich po swoim gospodarstwie i opowiada o tajnikach produkcji wina i prowadzenia winnicy, oferuje degustację win oraz możliwość zakupu.
- Winnica Maria Anna, nazwana tak na cześć córki właścicieli, zajmuje 2 ha. Wśród urawianych odmian znajduje się między innymi: Acolon, Regent, Cabernet Dorsa, Pinot Noir na wina czerwone oraz Chardonnay, Muscat, Bianca, Ortega na wino białe. Z każdej z tych odmian produkowane wino można kupić. To jedna z pierwszych w Polsce, długo jedyna na Podkarpaciu winnica, której właściciele, mimo skomplikowanych przepisów, zdecydowali się na rejestrację i sprzedaż. Winnica organizuje degustacje win z własnych zbiorów oraz szkolenia prowadzone przez profesjonalistów w dziedzinie winiarstwa i enologii.
Organizacja wyjazdu studyjnego była doskonałą formą podniesienia wiedzy wśród uczestników, wymiany wiedzy i doświadczeń, pokazania w jaki sposób funkcjonują winnice w innym województwie a co za tym idzie zachęcenia ich do zakładania plantacji w swoich gospodarstwach jako alternatywy do pozyskiwania dodatkowych środków. Nawiązanie nowych kontaktów oraz wymiana doświadczeń zmotywuje różne podmioty do wspólnych działań mających na celu podniesienie rentowności swoich gospodarstw.
Małgorzata Seroka
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.
Operacja wspófinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
