Według Komisji ds. Ochrony Środowiska Morskiego Morza Bałtyckiego (HELCOM) eutrofizacja jest obecnie największym wyzwaniem środowiskowym dla Morza Bałtyckiego. Zjawisko to zachodzi na skutek zbyt dużych ilości związków azotu i fosforu w wodzie. Duża ilość związków odżywczych powoduje masowy zakwit glonów i sinic. Zasłaniają one dostęp światła dla organizmów żyjących w dolnych partiach wody.
Obumierające glony opadają na dno zbiornika gdzie ulegają rozkładowi – do procesu rozkładu zużywany jest tlen zgromadzony w przydennych warstwach wody. Gdy brakuje tlenu wzrasta ilość bakterii beztlenowych, które kontynuują rozkład jednocześnie produkując szkodliwy dla organizmów siarkowodór. W ten sposób powstają obszary o obniżonej ilości tlenu lub całkowite pustynie tlenowe (martwe strefy), w których zamiera wszelkie życie.
Skąd biorą się tak duże ilości biogenów w Bałtyku? Jakie są metody ograniczania ich start w gospodarstwach rolnych? Odpowiedź na te pytania można było uzyskać w trakcie warsztatów dla doradców rolniczych pt. "Rolnictwo przyjazne środowisku Morza Bałtyckiego" zorganizowanych w dniu 25 stycznia br. przez Fundację WWF Polska w siedzibie Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat nastąpił gwałtowny rozwój rolnictwa i przemysłu. 80% związków azotu i fosforu trafiających do Bałtyku pochodzi z lądu. Większość pochodzi z rolnictwa i z niedostatecznie oczyszczonych ścieków przemysłowych i bytowych. Ok. 50% biogenów spływających do morza pochodzi z rolnictwa, a konkretnie z nadmiaru nawozów stosowanych na polach i niewłaściwego przechowywania nawozów naturalnych. Związki te spływają z deszczem do wód gruntowych i dalej rzekami przedostają się do morza. Ze względu na to za zanieczyszczenie wód najczęściej obwiniane jest rolnictwo. Między innymi do tego odniosła się w swoim wykładzie Pani Anna Sosnowska - WWF Polska. Na przykładzie organizowanego przez Fundację konkursu Rolnika Roku Regionu Morza Bałtyckiego udowodniła, że wielu rolników podejmuje aktywne działania mające na celu zmniejszenie odpływu biogenów z gospodarstw do Morza Bałtyckiego. To pokazuje jak ważna jest inicjatywa rolników w tym zakresie, a wykorzystywane przez nich rozwiązania są doskonałym przykładem dla innych gospodarstw. Metody ograniczające straty biogenów z gospodarstw rolnych omówił Pan Marek Krzysztoforski - CDR w Radomiu. Do stosowanych przez rolników praktyk rolniczych przyjaznych środowisku morskiemu należą m.in.: utrzymanie okrywy roślinnej na glebie w okresie całorocznym, strefy buforowe wzdłuż cieków wodnych, zastosowanie technik i sprzętu rolnictwa precyzyjnego, zbilansowane nawożenie, płodozmian, wsiewki i międzyplon, uprawy bezorkowe i siew bezpośredni, wapnowanie gleb, właściwy termin stosowania nawozów, przechowywanie nawozów naturalnych w odpowiednich warunkach, utrzymanie trwałych użytków zielonych do wypasu, kwaterowy wypas bydła.
Podsumowując, w celu ochrony Morza Bałtyckiego konieczne jest kształtowanie właściwych postaw wśród rolników poprzez prowadzenie edukacji na temat praktyk rolniczych ograniczających starty związków azotu i fosforu w gospodarstwie.
Edyta Baca
