Niedługo zacznie się czas na sadzenie ziemniaków. To ostatni moment na przygotowanie sadzeniaków, ich odpowiednie podkiełkowanie do szybszego kiełkowania roślin później. Należ zadbać o ostatnie przygotowanie stanowiska, odpowiednie zabiegi agrotechniczne mające wpływ na wysokość plonów oraz jego jakość. Wczesną wiosną należy zastosować odpowiednie uprawki w celu ograniczenia strat wody, które zostały zgromadzone zimą; przyspieszenia ogrzania się gleby; dokładne i odpowiednie wymieszanie nawozów mineralnych, jak również zapewnienie optymalnych warunków dla pracy sadzarki.
Pierwszym zabiegiem jak tylko pozwolą nam warunki powinno być włóknowanie lub płytkie bronowanie (szczególnie polecane na glebach bardzie zwięzłych) w celu skruszenia skorupy. Taki zabieg pozwoli ziemi szybciej się ogrzać i zapobiega szybkiemu parowaniu wody. Następnie na kila dni przed sadzeniem, glebę powinno się spulchnić na głębokość 12-15 cm za pomocą kultywatora z broną zębową, a na glebach zwięzłych za pomocą agregatu uprawowego. Zabieg ten można połączyć z wiosennym stosowaniem nawozów mineralnych, które wymagają wymieszania z gleba przed sadzeniem ziemniaków.
Przygotowanie sadzeniaków
Podstawowym warunkiem uzyskania wysokiego plonu dobrej jakości są zdrowe sadzeniaki. Odpowiednie przygotowanie sadzeniaków ma ogromny wpływ na równomierne sadzenie, prawidłowy wzrost i rozwój roślin, efektywne wykorzystanie składników pokarmowych z nawozów i gleby jak również jakość i wielkość plonu. Powinny one pochodzić z plantacji kwalifikowanych gdyż wtedy mamy największą pewność, że materiał będzie dobrej jakości. Różnice między sadzeniakami w danej partii nie powinny wynosić więcej niż 20 mm. Zatem minimalna i maksymalna średnica może wynosić np. 25-45mm; 35-55 mm; 40-60 mm; 45-65 mm; 50-70 mm; 60-80 mm. Najlepsze do sadzenia są sadzeniaki o wielkości 35-50mm. Przed sadzeniem powinniśmy je przebrać, przesortować odrzucając bulwy zgniłe, porażone silnie ryzoktoniozą, zdeformowane i uszkodzone. Sadzenie dobrze dobranych sadzeniaków za pomocą nowoczesnych sadzarek taśmowo-czerpakowych umożliwia dopasowanie gęstości sadzenia do wielkości sadzeniaków jak również bardzo dokładne sadzenie – bez przepustów lub wysadzania w jednym gnieździe dwóch lub więcej bulw. Do sadzenia nie należy używać sadzeniaków porośniętych, ze zbyt długimi kiełkami, gdyż utrudnia to mechaniczne sadzenie. Jeżeli są zbyt duże kiełki należy je usunąć ręcznie lub na sortowniku. Takie bulwy sadzimy dopiero po 10-15 dniach od zabiegu. Jeśli wysadzimy od razu po usunięciu kiełków sadzeniaki do gleby zimnej może spowodować wydłużenie okresu wschodów, silne porażenie wschodzących roślin ziemniaków przez rizoktoniozę czego efektem będzie duża ilość roślin słabych jedno- lub dwupędowych i znaczna obniżka plonów.
Pobudzenie sadzeniaków polega na odpowiednim zabiegu, który ma na celu w warunkach bez dostępu światła po około 2-3tygodniach wytworzenie w zagłębieniach oczek kiełków o długości 1-2 mm. Takie kiełki nie będą się ułamywać podczas sadzenia.
Podkiełkowanie natomiast sadzeniaków jest zabiegiem trochę bardziej pracochłonnym lecz przydatnym przy uprawie na wczesny zbiór. Zaletą jest to że: przyspiesza wschody o 1-2 tygodnie, lepszy rozwój systemu korzeniowego, zwiększenie plonów, lepsze wyrównanie plantacji poprzez wyeliminowanie sadzeniaków nie kiełkujących i chorych, zwiększenie odporności na zakażenie chorobami wirusowymi oraz mniejsze porażenie rizoktoniozą. Korzyści te są niezaprzeczalne pod warunkiem, ze zabieg przeprowadzony jest prawidłowo, a jego długość dostosowana do tempa fizjologicznego starzenia się bulw poszczególnych odmian. Długość okresu podkiełkowywania zależy od odmiany i ulega zmianom w terminach zbioru.
Optymalne podkiełkowywanie daje zwyżkę plonu w stosunku do kombinacji bez podkiełkowywania o około:
- 200% w przypadku zbioru po 60 dniach;
- 50% w przypadku zbioru po 75 dniach;
- 20% w przypadku zbioru po dojrzeniu.
Aby uzyskać sadzeniaki podkiełkowane należy je umieścić w skrzynkach w pomieszczeniu o temperaturze 12-15oC, oświetlonym naturalnie lub sztucznie i wilgotności ok. 80% nie pozwalając na wyschnięcie bulw. Dostateczne natężenie światła to 150 luksów przez 10-12 godzin na dobę, używając lamp jarzeniowych o mocy 40-65 W.
W niektórych technologiach podkiełkowania sadzeniaków w pierwszych 2-3 tygodniach umieszcza się bulwy w ciemnym, chłodnym i dobrze wentylowanym pomieszczeniu, aż pojawią się kiełki długości 5 mm. W kolejnym okresie przenosi się na 5-6 tygodni do jasnych pomieszczeń z odpowiednią temperaturą, którą należy podnosić codziennie o 1-20C, aż do 18-200C. Taka technologia sprzyja tworzeniu się dużej ilości kiełków.
Zaprawianie sadzeniaków
Podczas zimnej i wilgotnej wiosny w szczególności na glebach zwięzłych, nadmiernie wilgotnych, kiełki wschodzących roślin ziemniaka oraz stolony mogą ulec całkowitemu zniszczeniu lub uszkodzeniu przez rizoktoniozę. Zaprawianie powinno się wykonywać przy pomocy odpowiednich zaprawiarek przed zabiegiem pobudzania. Zaprawianie jest polecane w przypadku uprawy dla sadzeniaków i w uprawach odmian późnych. Nie powinno się zaprawiać sadzeniaków odmian wczesnych zbieranych w niepełnej dojrzałości. Aktualny wykaz preparatów do zaprawiania podany jest na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Technika sadzenia ziemniaków
Uzyskanie wysokich plonów ziemniaków zależy w głównej mierze od prawidłowej techniki ich sadzenia. Składają się na nią: termin sadzenia, gęstość oraz głębokość sadzenia.
Optymalny termin sadzenia
Najlepszym terminem do sadzenia ziemniaków jest okres, kiedy gleba na głębokości 10 cm ma temperaturę 6-8 oC. W przypadku bulw podkiełkowanych temperatura może być niższa i wynosić 5-6 oC. W zależności od regionu terminy sadzenia mogą być różne, w 2-3 dekadzie kwietnia, a wyjątkowo – w rejonach północno-wschodniej Polski i w razie szczególnie zimnej wiosny – w 1 dekadzie maja. Zbyt wczesny termin sadzenia może powodować wydłużenie okresu wschodów ziemniaków, nierównomierne wschody oraz silne porażenie młodych roślin przez rizoktoniozę.
Opóźnienie terminu sadzenia o 2 tygodnie, może spowodować u szeregu odmian, spadek plonu nawet o ponad 10 t/ha, a także pogarsza jego jakość powodując: obniżenie skrobi oraz suchej masy; wzrost sumy cukrów; wzrostu skłonności do ciemnienia miąższu bulw; wzrost uszkodzeń mechanicznych; spadek trwałości przechowalniczej bulw i udziału bulw dużych.
Opóźnienie terminu sadzenia wyraźnie obniża wielkość uzyskiwanego plonu:
– 2 tygodnie obniża plon o 5-7%,
– o 4 tygodnie – o 15-20%,
– o 6 tygodni – o ponad 40%.
Głębokość
Głębokość sadzenia powinna być w miarę płytka, aby główna masa części podziemnej rośliny (korzenie, stolony i bulwy) znajdowała się w warstwie ornej, gdzie są najlepsze warunki do rozwoju i wzrostu. Zbyt płytkie umieszczenie bulw sadzeniaka może powodować późniejsze zazielenienia. Głębokość sadzenia powinna odpowiadać średnicy sadzeniaka powiększonej o 2 cm, mierząc od wyrównanej powierzchni roli przed sadzeniem. Wysokość obsypywania powinna wynosić 6–8 cm gleby nad sadzeniakiem; pozwala to ochronić sadzeniak przed nocnymi przymrozkami, a ponadto będzie sprzyjać lepszemu nagrzewaniu się gleby i szybkim wschodom roślin.
Szerokość międzyrzędzi
Najczęściej stosowana jest szerokość 62,5 i 67,5cm natomiast dąży się do 75 cm.
Głównymi zaletami, które za tym idą są: zwiększenie wydajności pracy; zmniejszenie energochłonności produkcji; ograniczenie szkodliwego wpływu ugniatania kół ciągnika; zapewnienie większej masy gleby dla części podziemnej; ograniczenie niektórych wad jakości bulw np. zazielenienia, uszkodzeń
Gęstość sadzenia
Jest to bardzo ważny element agrotechniki, a co za tym idzie uzależniony od wielkości sadzeniaka, szerokości międzyrzędzi i kierunku użytkowania, która wynika z optymalnej obsady roślin. W zależności od kierunku produkcji wymagane są różne średnice bulw i tak np. ziemniaki jadalne powyżej 35mm, ziemniaki z przeznaczeniem na frytki powyżej 50 mm, a na chipsy 40-60 mm. O liczbie pędów na jednostce powierzchni decydują takie czynniki jak: wielkość sadzeniaka, gęstość sadzenia, właściwości odmiany. Im większy sadzeniak, tym więcej wytwarza oczek i łodyg.
W przeciętnych warunkach glebowo-klimatycznych optymalną obsadą jest:
– 45-50 tys. roślin na 1 ha – dla odmian wczesnych zbieranych na wczesny zbiór,
– 40-45 tys. roślin na 1 ha – przy uprawie odmian jadalnych i na skrobię,
– ok. 40 tys. roślin na 1 ha – przy uprawie ziemniaków na chipsy,
– ok. 35 tys. roślin na 1 ha – przy uprawie ziemniaków na frytki.
W miarę zagęszczenia plantacji zwiększa się ogólny plon ziemniaka, ale maleje plon pojedynczych roślin. Na glebach lekkich o mniejszej zasobności w składniki mineralne oraz o małej ilości opadów powinno się sadzić rzadziej. Natomiast na glebach zasobnych, średnio zwięzłych i zwięzłych z optymalnymi opadami należy sadzić gęściej sadzeniaki małe, a rzadziej duże.
W produkcji nasiennej, jeśli chcemy uzyskać wysoki plon sadzeniaków, należy bardziej zagęścić rośliny i bardzo dokładnie sadzić. Ubytek roślin wskutek nie wschodów lub przepustów może spowodować znaczną obniżkę plonu sadzeniaków.
Aby uzyskać w plonie dużą ilość bulw dużych, przydatnych do przetwórstwa na frytki lub chipsy, należy dużymi sadzeniakami sadzić co 40 lub 50 cm, a małymi co 22–30 cm.
